ชักพระ

ชักพระ

ประเพณีชักพระจัดหลังวันออกพรรษาหนึ่งวัน ในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ถือเป็นประเพณีที่สำคัญมาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นประเพณีที่ทั้งสถาบันศาสนาและสถาบันกษัตริย์ถือเป็นเรื่องสำคัญ โดยปกติแล้วในเทศกาลออกพรรษานี้ ท้องถิ่นต่าง ๆ จะมีประเพณีตักบาตรเทโว เป็นประเพณีที่สำคัญ แต่เนื่องจากในภาคใต้นั้นมีคตินิยมดั้งเดิมเป็นพื้นฐาน ประกอบกับเดือน 11 เป็นช่วงที่ภาคใต้เริ่มเข้าสู่ฤดูฝน ประชาชนที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมล้วนต้องการให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล งานบุญลากพระจึงมุ่งขอฝนเพื่อการเกษตร จนเกิดเป็นคติความเชื่อว่าการลากพระทำให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล และเมื่อเชื่อว่าการลากพระทำให้ฝนตก ก็เกิดการผสมกับคติความเชื่อที่ว่านาคเป็นผู้ให้น้ำ ด้วยเหตุนี้การตกแต่งรถ เรือ หรือล้อเลื่อนที่ใช้สำหรับลากพระจึงนิยมทำให้เป็นรูปพญานาค นิยมทำเรือลากเป็นรูปนาคพื้นตรงกลางประดิษฐานมณฑปที่ตกแต่งอย่างงดงามตามพระพุทธรูป ชาวใต้เรียกว่านมหรือพนมพระ

ชาวบ้านจะเตรียมของไปใส่บาตร ได้แก่ ปัด คือข้าวเหนียวใส่กะทิห่อด้วยใบมะพร้าวแล้วนึ่งให้สุก เป็นของพิเศษ เวลาชักพระทั้งทางบกและทางน้ำ จะเป็นความสนุกสนาน มีการตีกลองเร่งจังหวะ ถ้าเป็นทางน้ำจะมีการสาดน้ำระหว่างหนุ่มสาว เล่นสนุกรื่นเริงจนกระทั่งค่ำจึงชักพระกลับ ชาวสงขลาจัดพิธีลากพระชุมนุมเรือพระเพื่อสมโภชและประกวดแข่งขันกันที่แหลมสมิหลาเป็นประจำทุกปี

ประเพณีชักพระทางน้ำที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นประเพณีชักพระทางน้ำที่ยิ่งใหญ่ที่สุด อาหารที่ขาดไม่ได้ในพิธีคือ ขนมต้ม นอกจากนี้ยังมีการทอดผ้าป่าหน้าบ้าน ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ตั้งแต่ตอนค่ำ อาคารบ้านเรือนก็จัดพุ่มผ้าป่าและประดับประดาด้วยไฟหลากสี มีผ้าหนึ่งผืนห้อยไว้สำหรับพระภิกษุได้ชักเป็นผ้าบังสุกุล และปิ่นโตหนึ่งเถา พร้อมอาหารคาวหวาน และข้าวของเครื่องใช้อื่น ๆ ซึ่งเทศบาลจังหวัดสุราษฎร์ธานีรับเป็นผู้จัดประเพณีนี้สืบมา

ศรีศักร วัลลิโภดม และคณะ.(2544). โครงการวิจัยเรื่องประเพณีสิบสองเดือน : พิธีกรรมที่เปลี่ยนไป. (2544). กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษวิทยาสิรินธร.