ชื่อเรียกอื่น | : บุญมหาชาติ |
---|---|
เดือนที่จัดงาน | : มีนาคม |
เวลาทางจันทรคติ | : เดือน 4 |
สถานที่ | : ภาคอีสาน |
ภาค / จังหวัด | : ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ |
ประเภท | : ประเพณีตามเทศกาล หรือประเพณี 12 เดือน |
ประเพณีที่เกี่ยวข้อง | : บุญหลวง |
คำสำคัญ | : มหาเวสสันดรชาดก,ชาดก,เทศน์,พุทธศาสนา |
ผู้เขียน | : ศรีศักร วัลลิโภดม และคณะ |
วันที่เผยแพร่ | : 17 มี.ค. 2559 |
วันที่อัพเดท | : 3 มิ.ย. 2559 |
เทศน์มหาชาติ คือ การฟังเทศน์เรื่องเกี่ยวกับพุทธประวัติ โดยมีความเชื่อจากเรื่องเล่าทางพุทธศาสนาว่า พระมาลัยได้ไปไหว้พระธาตุเกศแก้วจุฬามณีและพบพระศรีอาริยเมตไตรย์ และถ้ามนุษย์อยากพบพระองค์เช่นเดียวกันให้ฟังเรื่องมหาเวสสันดรชาดกให้จบในวันเดียวแล้วให้นำไปปฏิบัติ จึงเป็นเหตุให้เกิดงานบุญเผวสและการฟังมหาชาติหรือมหาเวสสันดรชาดกทั้ง 13 กัณฑ์ให้จบภายในวันเดียว เมื่อถึงเดือน 4 จะเตรียมการนิมนต์พระเป็นจำนวนมากจากวัดต่างๆ ตามจำนวนกัณฑ์เทศน์ที่แบ่งไว้
ก่อนงานพิธีชาวบ้านจะไปช่วยงานที่วัด จัดทำที่พักสำหรับผู้มาร่วมงานและจัดดอกไม้ ตกแต่งศาลาโรงธรรม ประดับธงเป็นทิศทั้งแปด ซึ่งหมายถึงเป็นเขตปลอดภัยไม่ให้พญามารเข้ามา มีการทำข้าวนับรวมกันได้พันก้อน เอาไม้มาเสียบและทำเป็นทางคดเคี้ยวไปมาบนศาลาโรงธรรม ทางด้านตะวันออกจะปลูกหอพระอุปคุตด้วย เมื่อเริ่มพิธีตั้งแต่เช้ามืดจะมีการเชิญพระอุปคุต ต่อด้วยการแห่เผวส ซึ่งสมมติเป็นการแห่พระเวสสันดรและพระนางมัทรีเข้าเมืองจากป่าหรือทุ่งนานอกวัดในเวลาบ่าย เมื่อถึงตอนค่ำก็จะรวมกันสวดมนต์และฟังพระเทศน์ ต่อเช้ามืดราวตี 3 – 4 ชาวบ้านจึงแห่ข้าวพันก้อนไปถวายพระอุปคุต แล้วก็เริ่มเทศน์มหาชาติ ซึ่งจะเทศน์ต่อกันไปจนจบและต้องใช้ตลอดวัน ภิกษุที่เทศน์แต่ละกัณฑ์จะมีเจ้าภาพถวายจตุปัจจัยประจำแต่ละกัณฑ์
ศรีศักร วัลลิโภดม และคณะ.(2544). โครงการวิจัยเรื่องประเพณีสิบสองเดือน : พิธีกรรมที่เปลี่ยนไป. (2544). กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษวิทยาสิรินธร.