บุญผะเหวด

บุญผะเหวด

เทศน์มหาชาติ คือ การฟังเทศน์เรื่องเกี่ยวกับพุทธประวัติ โดยมีความเชื่อจากเรื่องเล่าทางพุทธศาสนาว่า พระมาลัยได้ไปไหว้พระธาตุเกศแก้วจุฬามณีและพบพระศรีอาริยเมตไตรย์ และถ้ามนุษย์อยากพบพระองค์เช่นเดียวกันให้ฟังเรื่องมหาเวสสันดรชาดกให้จบในวันเดียวแล้วให้นำไปปฏิบัติ จึงเป็นเหตุให้เกิดงานบุญเผวสและการฟังมหาชาติหรือมหาเวสสันดรชาดกทั้ง 13 กัณฑ์ให้จบภายในวันเดียว เมื่อถึงเดือน 4 จะเตรียมการนิมนต์พระเป็นจำนวนมากจากวัดต่างๆ ตามจำนวนกัณฑ์เทศน์ที่แบ่งไว้ 

ก่อนงานพิธีชาวบ้านจะไปช่วยงานที่วัด จัดทำที่พักสำหรับผู้มาร่วมงานและจัดดอกไม้ ตกแต่งศาลาโรงธรรม ประดับธงเป็นทิศทั้งแปด ซึ่งหมายถึงเป็นเขตปลอดภัยไม่ให้พญามารเข้ามา มีการทำข้าวนับรวมกันได้พันก้อน เอาไม้มาเสียบและทำเป็นทางคดเคี้ยวไปมาบนศาลาโรงธรรม ทางด้านตะวันออกจะปลูกหอพระอุปคุตด้วย เมื่อเริ่มพิธีตั้งแต่เช้ามืดจะมีการเชิญพระอุปคุต ต่อด้วยการแห่เผวส ซึ่งสมมติเป็นการแห่พระเวสสันดรและพระนางมัทรีเข้าเมืองจากป่าหรือทุ่งนานอกวัดในเวลาบ่าย เมื่อถึงตอนค่ำก็จะรวมกันสวดมนต์และฟังพระเทศน์ ต่อเช้ามืดราวตี 3 – 4 ชาวบ้านจึงแห่ข้าวพันก้อนไปถวายพระอุปคุต แล้วก็เริ่มเทศน์มหาชาติ ซึ่งจะเทศน์ต่อกันไปจนจบและต้องใช้ตลอดวัน ภิกษุที่เทศน์แต่ละกัณฑ์จะมีเจ้าภาพถวายจตุปัจจัยประจำแต่ละกัณฑ์

ศรีศักร วัลลิโภดม และคณะ.(2544). โครงการวิจัยเรื่องประเพณีสิบสองเดือน : พิธีกรรมที่เปลี่ยนไป. (2544). กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษวิทยาสิรินธร.